Главацкі Мікалай Міхайлавіч - савецкі ваеначальнік, генерал-маёр, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны.

Нарадзіўся 30 кастрычніка 1895 года ў горадзе Гродна ў сям'і выхадца з прыгонных сялян, які праслужыў настаўнікам у гарадскім вучылішчы каля 8 гадоў. У 1898 годзе Міхаіл Главацкі быў пераведзены па службе ў г. Іркуцк, дзе працаваў спачатку справаводам губернскага аддзела грамадскага догляду, а затым сталаначальнікам губернскага праўлення. Прайшоўшы кандыдацкі стаж на класны чын, быў прызначаны старшынёй павятовага з'езда сялянскіх начальнікаў. Памёр 17 снежня 1911 года ў г. Ніжнеўдзінску ў чыне калежскага сакратара. Маці, якая працавала фельчарам-акушэрам, хварэла з 1896 года сухотамі лёгкіх. Памерла 9 снежня 1929 года.

У 1907 годзе Мікалай Главацкі скончыў двухкласную школу і паступіў у Іркуцкую губернскую гімназію. Смерць бацькі застала яго ў 5-м класе гімназіі, і атрыманай маці пенсіі не хапала на ўтрыманне сям'і, таму дадаткова да пенсіі, ён зарабляў рэпетытарствам. У 1915 годзе пасля заканчэння гімназіі паехаў у Маскву і паступіў у 1-ы Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт на юрыдычны факультэт. У тым жа годзе паступіў на службу ў Часовы Камітэт па аказанні дапамогі бежанцам на пасаду інструктара, працягваючы вучобу ва ўніверсітэце.

2 сакавіка 1916 года Н.М. Главацкі быў прызваны на ваенную службу, а 15 сакавіка 1916 года накіраваны ў 3-ю Маскоўскую школу прапаршчыкаў, якую скончыў 30 ліпеня 1916 года. Па заканчэнні школы быў прызначаны ў 29-й пяхотны запасны полк у Траецка-Сергіеўскі пасад Маскоўскай губерні, дзе служыў камандзірам маршавай роты. У лютым 1917 года скончыў кулямётныя курсы Заходняга фронту, і тады ж у чыне падпаручніка быў абраны начальнікам кулямётнай каманды палка. 20 мая 1918 года паступіў на службу ў Маскоўскі акруговы камісарыят на пасаду прымальніка і агента для даручэнняў. Восенню 1918 года кіраваў перавозкай ваенных устаноў, эвакуіраваных з Петраграда ў Маскву, працягваючы кіраваць адпраўкай маёмасці на франты грамадзянскай вайны. Адначасова складаўся ваенным інструктарам усенавуча ваеннага камісарыята Гарадскога раёна Масквы. У сакавіку 1919 года быў адкамандзіраваны ў распараджэнне камандзіра 1-го палка спецыяльнага прызначэння і быў прызначаны памагатым начальніка палкавой школы.

У 1919 годзе быў выдзелены на фармаванне 75-га Асобнага стралковага батальёна і прызначаны на пасаду ад'ютанта. Разам з батальёнам удзельнічаў у верасні 1919 года ў ліквідацыі рэшткаў рэйду белагвардзейцаў пад камандаваннем генерала Мамантава па тылах чырвонага Паўднёвага фронту, а затым у барацьбе з бандытызмам на баявых участках Тамбоўскай губерніі да студзеня 1922 года. У 1920 годзе 75-ы асобны стралковы батальён разгарнуўся ў 41-ы стралковы полк, дзе Главацкі быў прызначаны камандзірам 1-га батальёна. У 1921 годзе быў прызначаны памочнікам камандзіра часці. У 1922 годзе камандзіраваны на курсы "Стрэл" на аддзяленне старэйшых стралковых начальнікаў, якія скончыў у ліпені 1923 года. Па заканчэнні курсаў быў камандзіраваны ў Манголію для аказання дапамогі ў стварэнні войска народнай рэспублікі.

У 1928 годзе Н.М. Главацкі паступіў у Ваенную акадэмію РККА М. В. Фрунзэ на асноўны факультэт. У 1931 годзе ў ліку трыццаці чалавек датэрмінова скончыў акадэмію па першым разрадзе і быў прызначаны начальнікам 1-й часткі штаба 12-га стралковага корпуса. У 1932 годзе прызначаны начальнікам штаба 32-й стралковай дывізіі ў Саратаве. У 1936 годзе прызначаны начальнікам штаба 26-га стралковага корпуса. У 1937 годзе прызначаны камандзірам-камісарам 26-ай стралковай дывізіі. На восеньскіх інспектарскіх праверках дывізія па ўсіх відах баявой падрыхтоўкі заняла трэцяе месца. У лютым 1938 года дывізія па ўсіх відах баявой падрыхтоўкі заняла першае месца ў войсках Прыморскай групы і ўсёй Асобнай Чырванасцяжнай Далёкаўсходняй арміі (АЧДУА). У сакавіку 1938 года Н.М Главацкага арыштавалі па падазрэнні ва ўдзеле ў контррэвалюцыйнай змове, але ў кастрычніку 1939 года ён быў вызвалены. Восенню 1940 года Главацкі быў прызначаны камандзірам 118-й стралковай дывізіі. Да гэтага часу Главацкі меў званне генерал-маёра (4.06.1940 і ўзнагароды: ордэн Чырвонага Сцяга (22.02.1938), ордэн Чырвонай Зоркі (16.08.1938), медаль «XX год Рабоча-Сялянскай Чырвонай Арміі» (1938) Зоркі (Мангольская Народная Рэспубліка (1924).

У канцы першага месяца Вялікай Айчыннай вайны дывізія Главацкага, знаходзячыся яшчэ ў стадыі "скалачвання" і навучання, была адпраўлена на фронт. 6 ліпеня 1941 г. часткі нямецкага 41-га корпуса сіламі 1-й танкавай дывізіі пачала хуткае прасоўванне ў напрамку на г. Пскоў. Абарону горада павінен быў забяспечыць 41-ы стралковы корпус пад камандаваннем генерал-маёра І. С. Касабуцкага. У склад корпуса ўваходзілі 111-я, 118-я і 235-я стралковыя дывізіі і рэшткі 1-га механізаванага корпуса. 118-я дывізія пад камандаваннем генерал-маёра Главацкага заняла ўмацаваны раён, які прыкрываў Пскоў з захаду. Працягласць яго фартыфікацыйных збудаванняў складала 26 км па фронце. 111-я дывізія акапалася на паўднёвых ускраінах Пскова паміж шашой і ракой Вялікай. 235-я дывізія прыбыла ў Пскоў толькі 6 ліпеня.

5 ліпеня З6-я матарызаваная дывізія немцаў атакавала Пскоўскі ўмацаваны раён у вёскі Філатава гара, размешчанай на левым беразе ракі Вялікай, у 20 км паўднёва-заходней Пскова. Там іх сустрэлі часткі 118-й дывізіі, якія прынялі бой і адкінулі суперніка. Падраздзяленні 118-й дывізіі ўтрымлівалі абарону па старой дзяржаўнай мяжы аж да 7 ліпеня. Сустрэўшы ўпартае супраціўленне, немцы абышлі Пскоў з усходу, фарсіравалі раку Чараху на пераправах каля вёскі Карамышава і пачалі развіваць наступ у бок Лугі. Гэта стварыла рэальную пагрозу акружэння тых чырвонаармейскіх частак, якія знаходзіліся за ракой Вялікай.

У ноч на 8 ліпеня генерал Главацкі звярнуўся ў штаб корпуса з просьбай дазволіць адвод войскаў з-за ракі ў горад, але атрымаў адмову ад І. С. Касабуцкага. У гэты час перадавыя танкі суперніка, здзейсніўшы абыходны манеўр, ужо набліжаліся да ўсходняй ускраіне Пскова з боку Крыжоў. Усведамляючы непазбежнасць акружэння, Главацкі зноў звярнуўся да І. С. Касабуцкага з просьбай дазволіць адступленне. Касабуцкі аддаў загад адыходзіць да Пскова, але не інфармаваў Главацкага аб тым, што з левага берага, акрамя яго дывізіі і гарнізона Пскоўскага ўмацаванага раёна, адначасова павінны адыходзіць два палкі 111-й дывізіі. (Пазней пры арышце і на допыце Касабуцкі адмовіўся прызнаваць факт аддадзенага загада. Паколькі часу на атрыманне пісьмовага загаду ў Главацкага не было, пацвердзіць факт загада ён не мог. Адсутнасць пісьмовага загаду і адмова Касабуцкага прызнаць факт загада Главацкаму).

Для адступлення войскаў выкарыстоўваўся аўтамабільны мост. Аднак камандаванне корпуса не арганізавала адыход і не дало ніякіх распараджэнняў аб парадку пераходу ракі палкамі розных дывізій. У выніку часткі абедзвюх дывізій, якія падыходзілі да маста ў розны час, перамяшаліся, парадкам пераходу і абаронай маста ніхто не кіраваў. Да маста прыбыў па распараджэнні штаба Паўночна-Заходняга фронту начальнік інжынернай службы 111-й дывізіі маёр І. В. Віктараў. Падчас адступлення начальнік падрыўной каманды ваентэхнік, не маючы ніякіх канкрэтных інструкцый, дадзеных аб суперніку і наогул якіх-небудзь указанняў ад начальства, падарваў мост, калі прамая пагроза з боку суперніка яшчэ адсутнічала. У момант падрыву аўтамабільнага моста частка сіл 118-й дывізіі і два палкі 111-й дывізіі не паспелі адысці на правы бераг ракі Вялікай. У выніку байцы перапраўляліся на падручных сродках пад націскам суперніка. У выніку абедзве дывізіі панеслі вялікія страты.

М. Главацкі ў ліпені 1941 г.

19 ліпеня 1941 года генерал Главацкі быў арыштаваны. Выязная сесія Ваеннай калегіі Вярхоўнага суда СССР на судовым пасяджэнні ў Ленінградзе 26 ліпеня 1941 года прызнала Главацкага вінаватым у пакіданні пазіцыі без пісьмовага загада камандзіра корпуса і прысудзіла да вышэйшай меры пакарання з канфіскацыяй маёмасці і пазбаўленнем вайсковага звання. Прысуд прыведзены ў выкананне 3 жніўня, хаця паводле дакументаў Главацкі лічыўся камандзірам да 20 жніўня. Не можа не выклікаць здзіўлення і такі факт: загінуламу пры выбуху маста ваентэхніку было прысвоена званне Героя Савецкага Саюза, а камдзіва Главацкага абвінавацілі ў нібыта самавольнай аддачы загаду аб пакіданні дывізіяй сваіх пазіцый і ў заўчасным падрыве гэтага ж маста. Рэабілітаваны па вызначэнні Ваеннай калегіі Вярхоўнага суда СССР ад 8 снежня 1958 года. З дадзенага дакумента вынікала, што «ні матэрыяламі справы, ні дадатковай праверкай не здабыта бясспрэчных доказаў таго факту, што Главацкі вінаваты ў заўчасным выбуху маста». Па пытанні аб кіраўніцтве Главацкім часткамі 118-й стралковай дывізіі падчас адыходу сведкі (названыя чатыры прозвішчы) заявілі, што камдзіў, нягледзячы на ​​хваравіты стан, пацверджаны начальнікам санітарнай службы дывізіі, «асабіста кіраваў падпарадкаванымі яму часткамі, прымаў усе меры да спынення пасля выбуху маста панікі, і што парадак у частках неўзабаве быў адноўлены. Тыя ж сведкі ахарактарызавалі Главацкага як «доследнага, патрабавальнага і дысцыплінаванага камандзіра, які і раней характарызаваўся толькі са станоўчага боку». Такім чынам, прысуд яму быў адменены "за адсутнасцю складу злачынства".

Між тым, пра расстралянага генерал-маёра Мікалая Міхайлавіча Главацкага, які выратаваў дывізію ад знішчэння, доўгі час згадваць не рэкамендавалася, хіба што ў кантэксце, што менавіта ён быў галоўным вінаватым ва ўзяцці немцамі Пскова. Але гісторыя ў рэшце рэшт вярнула добрае імя камдзіву Главацкаму. Шкада, што з вялікім спазненнем. У матэрыялах судова-следчай справы Н.М. Главацкага, апублікаваных у кнізе В.М. Чарапіцы і А.У. Бойка “Каб памяталі…” (Гродна: ГрДУ, 2010), ёсць радкі, звернутыя прыгавораным да расстрэлу генералам да І.В. Сталіну і К.Я. Варашылаву: «Уся мінулае бездакорнае жыццё і праца даюць мне права прасіць пакінуць мне жыццё і даць магчымасць са зброяй у руках абараняць нашу Радзіму ад нямецкіх фашыстаў. Клянуся, што свой абавязак перад Партыяй і Радзімай выканаю з гонарам да апошняй кроплі крыві». Камдзіву ў той час было 45 гадоў, і ён цвёрда верыў у нашу будучую Перамогу.

Пратакол допыту М. Главацкага ад 20 ліпеня 1941 г.

Прашэнне Главацкага аб памілаванні ад 26 ліпеня 1941 г.

Даведка галоўнага ўпраўлення кадраў народнага камісарыята абароны СССР аб выключэнні Главацкага са спісаў Чырвонай Арміі ад 5 лістапада 1942 г.

Заява жонкі Марыі Цімафееўны Главацкай у галоўную ваенную пракуратуру СССР ад 24. 04. 1958 г.