Удзельнікі Летняй школы «Захаванне водных рэсурсаў возера Белае і праблемы атрымання чыстай пітной вады», арганізаванай факультэтам біялогіі і экалогіі купалаўскага ўніверсітэта, праводзяць даследчыя работы на кантрольных кропках на беразе возера Белае. 11 ліпеня тут афіцыйна адкрылі сістэму ачысткі сцёкавых вод нацыянальнай вытворчасці - камбінаваны пясчана-бензамаслааддзяляльнік BelECOline.
У аграгарадку Азёры Гродзенскага раёна на беразе возера Белае на падрыхтаванай тэрыторыі зусім нядаўна ўсталявалі сістэму фільтрацыі сцёкавых вод. Дзякуючы ёй колькасць адходаў, якія трапляюць у возера Белае з праезнай часткі, павінна знізіцца. Мерапрыемства ўключана ў праграму праекта па захаванні і ўстойлівым кіраванні воднымі рэсурсамі Рэспубліканскага ландшафтнага заказніка «Азёры».
Неабходныя навукова-даследчыя работы на беразе возера праводзяць ўдзельнікі Летняй школы «Захаванне водных рэсурсаў возера Белае і праблемы атрымання чыстай пітной вады» з Беларусі, Расіі, Украіны, Польшчы і Туркменістана.
Значнасць праекта, які рэалізуецца заказнікам «Азёры», падкрэсліў намеснік старшыні Гродзенскага абласнога камітэта прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Ігар Сак:
– Сёння ахова нацыянальнага выкарыстання водных рэсурсаў - гэта прыярытэтная дзейнасць нашай краіны. Дзякуючы падобным праектам наша грамадскасць усё больш і больш пачынае задумвацца і клапаціцца пра навакольнае асяроддзе.
Як распавёў ініцыятар праекта па ачышчэнні возера, дырэктар заказніка «Азёры» Дзмітрый Марозік, возера Белае з'яўляецца найбуйнейшым у раёне і фарміруе адзіную водна-балотную сістэму з унікальнымі прыроднымі комплексамі і вялікай біяразнастайнасцю, якая ўключае віды, занесеныя ў Чырвоную кнігу Беларусі.
– Зараз возера знаходзіцца пад пагрозай сур'ёзнага забруджвання. Побач з ім праходзіць траса P145 з інтэнсіўным рухам. Воды, якія паступаюць з трасы, забруджаныя нафтапрадуктамі, маторнымі алеямі, цяжкімі металамі, солямі. З-за іх фарміруецца павярхоўны пласт, які валодае таксічнымі ўласцівасцямі і блакуе кісларод, што прыводзіць да гібелі водных арганізмаў. Рызыцы схільныя і людзі, і водныя насельнікі. Такім чынам, мы сталі ініцыятарам мерапрыемствы па ачышчэнні сцёкавых вод. Трапляючы ва ўстаноўку, вада праходзіць тры ступені ачысткі і толькі пасля гэтага скідаецца на бераг возера, - растлумачыў Дзмітрый Марозік.
Паводле слоў дацэнта кафедры заалогіі і фізіялогіі чалавека і жывёл ГрДУ імя Янкі Купалы, кіраўніка Летняй школы «Захаванне водных рэсурсаў возера Белае і праблемы атрымання чыстай пітной вады» Вольгі Янчурэвіч, аналіз вады і глебы возера Белае праводзіўся ў лабараторыях Гродзенскай абласной санітарнай службы і ў Гродзенскім дзяржаўным універсітэце імя Янкі Купалы:
– У выніку гідрахімічнага і біялагічнага аналізу, мы прыйшлі да несуцяшальных высноў: зямля і вада забруджаныя, уяўляюць тэарэтычную пагрозу для здароўя адпачывальнікаў, а стан самой экасістэмы можа быць незваротна парушаны. Зараз мы прыцягнулі студэнтаў нашага ўніверсітэта, якія дапамагаюць правесці біялагічны маніторынг непасрэдна адразу пасля ўстаноўкі пясчана-бензамаслааддзяляльніка. Пасля таго як ён некаторы час папрацуе, мы зноў будзем праводзіць плот вады з пэўнай глыбіні, каб прасачыць ачышчэнне вады ў дынаміцы. Студэнты працуюць з выкарыстаннем падхватнікаў, адлоўліваюць водных беспазваночных, бяруць фітапланктон на пробу, будуць вызначаць краявідную разнастайнасць.
На прыбярэжных тэрыторыях, так званых кантрольных кропках возера, якіх тут пяць, з падхватнікамі ў руках у высокіх гумовых ботах, з падручнікамі і фотаапаратамі працуюць групы студэнтаў. Падыходзім да адной з іх і цікавімся, чым жа яны тут займаюцца.
Тамашова Юлія, студэнтка 4 курса факультэта біялогіі і экалогіі ГрДУ імя Янкі Купалы, у дэталях апісвае ўвесь алгарытм дзеянняў:
– Зараз мы падхватнікамі чэрпаем ваду і знаходзім у ёй беспазваночных жывёл, якія з'яўляюцца індыкатарамі чысціні вады. Напрыклад, пэўныя малюскі могуць жыць толькі ў чыстай вадзе. Калі яны тут ёсць, значыць, вада даволі чыстая. Нам цікава даведацца, як змянілася якасць вады пасля ўстаноўкі сістэмы фільтрацыі сцёкавых вод, якія трапляюць у возера. Я займаюся даследаваннем малюскаў. Гэта маё захапленне ў прынцыпе, і для мяне важна, што мая дзейнасць прыносіць карысць прыродзе і спрыяе абароне азёр.
Аркадзіуш Худзік з Паморскай акадэміі ў Слупску Рэспубліка Польшча:
– Мы праводзім эксперымент і вучымся. Цікава даведацца пра экалагічную сітуацыю ў Беларусі для параўнання з Польшчай. Тое, што мы робім тут, неабходна ўсяму свету.
У фінансаванні праекта па ачыстцы возера Белае ўдзельнічае ўнітарнае прадпрыемства «Кока-Кола Беўрыджыз Беларусь». На пытанне, чым праект прыцягнуў кампанію, адказала намеснік генеральнага дырэктара па сувязях з грамадскасцю «Кока-Кола Беўрыджыз Беларусь» Марына Бароўка:
– На глабальным узроўні ў кампаніі «Кока-кола» існуе некалькі мэтаў устойлівага развіцця. У прыватнасці, мы імкнемся да стоадсоткавага папаўнення тых водных рэсурсаў, якія забіраем у навакольнага асяроддзя для вытворчасці нашых напояў. У 2018 годзе кампанія гэтую мэту выканала і нават перавыканала. Ініцыятыва па ачыстцы возера Белае нарадзілася разам з Міжнародным грамадскім аб'яднаннем «Экалагічная ініцыятыва «БУРЕНКО-ПЛЮС».
Нагадаем, праект выконваецца пры фінансавай падтрымцы сумеснай праграмы «Новы свет» Фонду The Coca-Cola Foundation і арганізацыі Global Water Challenge (ЗША).
Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Янкі Купалы